جراحی لثه

لثه مسئولیت پوشش بافت استخوانی و پوشش دندان تا طوق دندان را دارد. و در صورت تحلیل لثه و عریان شدن ریشه دندان نیاز به پیوند لثه، ضروری می گردد.
در واقع پیوند لثه روند تحلیل لثه ها را متوقف می کند و دلایل مختلفی از قبیل بهداشت ضعیف و بیماری های لثه ، روش نادرست مسواک زدن و… باعث تحلیل لثه می شود.

پیوره یا تحلیل لثه

تحلیل لثه فرآیندی است که بافت حمایت‌کننده اطراف دندان و طوق دندان از بین می رود که این فرآیند به صورت آهسته رخ می دهد و به همین دلیل احتمال اقدام دیرهنگام توسط بیماران وجود دارد و این تحلیل می‌تواند یک یا تعداد زیادی از دندان ها را درگیر کند.
در اوایل تحلیل احتمال شاهد بروز حساسیت دندانی به آب سرد و گرم هستیم و در ادامه نمای دندان و لثه نازیبا می‌شود، به خصوص در صورتی که در ناحیه قدام فک بالاخص در قدام فک بالا تحلیل بروز کرده باشد.

چه کسانی کاندید عمل پیوند لثه هستند؟

لثه ها نوعی بافت هستند که روی ریشه دندان را پوشانده و اطراف دندان ها را احاطه کرده اند. به طور معمول بین دندان و لثه، خطی موسوم به خط لثه قرار دارد. زمانی که این خط بالاتر از حد معمول باشد، میگویند که لثه تحلیل رفته ، پسروی کرده یا بالا رفته است.

از آنجایی که تحلیل رفتن لثه به مرور زمان و کم کم اتفاق می افتد، بسیاری از افراد متوجه آن نمیشوند، تا زمانی که آسیب جدی به لثه و دندانشان وارد شود. تحلیل لثه میتواند به مرور زمان باعث ظاهر شدن ریشه دندان، لق شدن و حتی باعث افتادن آن شود.

هرچند که در برخی موارد عمل جراحی پیوند لثه به منظور زیبایی و برای اصلاح لبخند لثه ای استفاده میشود، اما در اغلب موارد این عمل جراحی به دلیل پیشگیری یا درمان لثه تحلیل رفته انجام داده میشود.

انواع پیوند لثه

سه نوع پیوند لثه وجود دارد:

پیوند لثه آزاد (free gingival graft)

این روش ترجیحی برای افرادی است که لثه های نازکی دارند و برای افزایش حجم و جلوگیری از عقب رفتن آنها به بافت اضافی نیاز دارند. در این روش، مستقیما تکه کوچکی از بافت لایه بالایی سقف دهان برداشته می شود و توسط بخیه به ناحیه ای که به بافت لثه نیاز دارد پیوند زده می شود.

پیوند بافت همبند (connective tissue graft)

این متداول ترین روشی است که برای درمان عقب روی لثه از آن استفاده می شود. طی این روش، برش کوچکی در پوست سقف دهان (کام) ایجاد می شود، تکه کوچکی از بافت زیر آن، که بافت پیوندی زیر اپیتلیال نام دارد، برداشته می شود، و سپس با بخیه به بافت لثه تحلیل رفته متصل می شود. پس از برداشته شدن بافت همبند مورد نیاز برای پیوند، محل بریده شده در سقف دهان با بخیه دوخته می شود.

پیوند پدیکل (جانبی) (pedicle (lateral) graft)

این روش ترجیحی برای افرادی است که بافت لثه زیادی در نزدیکی دندانی که ریشه آن آشکار شده است دارند. بافت پیوند به جای سقف دهان، از لثه اطراف یا نزدیک دندان مورد نظر برداشته می شود. ابتدا بخش کوچکی از بافت پیوند بریده می شود به نحوی که یک لبه آن هنوز چسبیده باشد. سپس لثه بالا یا پایین کشیده می شود (بسته به اینکه دندان در فک پایین یا بالا واقع شده باشد) تا روی سطح ریشه آشکار شده دندان را بپوشاند. انتهای لثه با بخیه در جای خود دوخته می شود. این روش فقط در افرادی که بافت لثه زیادی در مجاورت دندان دارند قابل انجام است. پیوند پدیکل معمولاً موفق ترین نوع پیوند لثه است، زیرا جریان خون را در هیچ قسمتی از دهان قطع نمی کند.

میزان موفقیت جراحی پیوند لثه چقدر است؟

اگر در تشخیص عارضه‌ای که نیاز به انجام پیوند لثه دارد (مانند تحلیل لثه )، درست عمل شود و از روش جراحی مناسبی هم برای این عمل استفاده شود، در اغلب موارد عمل جراحی پیوند لثه، نتایج بسیار خوبی به دنبال خواهد داشت. مهم‌ترین عواملی که می‌توان با توجه به آن، میزان موفقیت عمل جراحی را پیش‌بینی کرد، شامل نوع عارضه‌ای که نیاز به درمان دارد و میزان فشار وارد بر بافت پیوندی بعد از انجام عمل جراحی می‌باشد.

نوع عارضه پیش آمده برای لثه، اهمیت زیادی در ماندگاری بافت پیوندی خواهد داشت. در مورد عوارض کوچکی که در آن، بافت لثه روی دندان اندکی تحلیل رفته است اما در بین دندان‌ها (فضای بین دندانی) مقدار کافی از بافت نرم سالم وجود دارد شانس موفقیت عمل پیوند خیلی بیشتر است، زیرا در واقع سطح ریشه دندان، هیچ نوع ذخیره خونی و گردش خون ندارد و فقط بافت‌های مجاور هستند که می‌توانند به بافت پیوندی خونرسانی کرده و به ماندگاری آن کمک کنند. بنابراین در صورتی که آسیب‌دیدگی لثه در حد کمی باشد، امکان پوشاندن کامل سطح ریشه وجود خواهد داشت. از طرفی هر چقدر آسیب‌دیدگی استخوان در فضای بین دندانی بیشتر باشد شانس موفقیت عمل پیوند برای پوشش کامل ریشه، کمتر خواهد بود.

آمادگی قبل از جراحی لثه

قبل از عمل جراحی لثه پزشکان معمولا بررسی هایی انجام می دهند تا مطمئن شوند این جراحی برای بیمار خطری نداشته باشد. در طی این بررسی ها پزشک معمولا:

    سابقه پزشکی بیمار را چک می کند و روی او آزمایش انجام می دهد
    دندان ها، دهان و فک را معاینه می کند تا از مقاومت و سلامت آن ها مطمئن شود
    دندان ها را معاینه می کند تا مطمئن شود هیچ عفونت، آبسه یا عوامل خطرناک دیگری وجود ندارد که فرایند بهبود را دچار مشکل کند
    درمورد خطرات و مزایای جراحی با بیمار صحبت می کند و برای ادامه کار از او رضایت‌نامه یا اجازه می گیرد.

رعایت نکات ضروری در دوره پیوند لثه از کام

• روز اول جراحی باید از رژیم غذایی نرم و خنک استفاده کرد که رژیم غذایی نرم به این دلیل می‌باشد که تکه های غذایی ناحیه گیرنده که بافت به آنجا پیوند زده شده را دچار آسیب نکند و همینطور ناحیه دهنده بافت در اثر فشار یا ضربه دچار خونریزی و تأخیر در ترمیم نشود. رژیم غذایی خنک در روز اول جراحی به این دلیل است که باعث انقباض عروق شده و از تورم و درد و خونریزی جلوگیری می کند، البته استفاده از کمپرس خون ک نباید مداوم باشد و باید به صورت متناوب استفاده شود یعنی ۱۰ دقیقه کمپرس سرد و ۱۰ دقیقه استراحت بافت مورد نظر است.
• استفاده آنتی بیوتیک: که از بروز عفونت چه در ناحیه دهنده بافت و چه در ناحیه گیرنده بافت جلوگیری می شود.
• تجویز مسکن: که از بروز درد و تورم در ناحیه جراحی شده جلوگیری به عمل آورد.
• استفاده از خمیر پانسمان در ناحیه پیوند زده شده: در واقع از تحریک بافت جلوگیری به عمل آورد.
• استفاده از دهانشویه: که باعث ضدعفونی بافتها شده و از احتمال بروز عفونت جلوگیری به عمل می آورد.
• عدم استفاده از دخانیات: چراکه باعث افزایش درد و کاهش خونرسانی ناحیه شده و احتمال آسیب به پیوند افزایش می یابد.
• عدم استفاده از الکل: چرا که الکل باعث افزایش درد در ناحیه جراحی شده و علاوه بر آن بر ترمیم ناحیه اثر منفی دارد.
  کلا درمان پیوند لثه توسط متخصص لثه یا پریودنتیست در یک جلسه انجام می شود.

عوارض پیوند لثه

عوارض پیوند لثه بسیار کم و نادر است. با این حال، ممکن است افراد موارد زیر را تجربه کنند:

    خونریزی و/ یا تورم لثه
    احساس لق شدن دندان ها (اگرچه فقط موقتی باشد)
    حساس شدن دندانها
    فضاهایی که بین دندان ها ظاهر می شوند
    عفونت، اگرچه بسیار نادر است

در موارد نادر، ممکن است بافت پیوند به درستی با محل پیوند سازگار نباشد. در این صورت، ممکن است لازم باشد که دوباره عمل انجام شود. بعلاوه، اگر بیمار از ظاهر جدید ایجاد شده در دهان خود راضی نباشد، پریودنتیست می تواند توسط عمل اصلاح لثه (gingivoplasty) ظاهر خوشایند تری برای آن ایجاد کند.

آیا پیوند لثه درد دارد؟

در حین عمل با توجه به اینکه از بیحسی استفاده میشود شما قاعدتا نباید هیچ دردی تجربه کنید. اما بعد از عمل درمان تحلیل لثه بسته به نوع عمل، ممکن است درد مختصری تجربه کنید. اگر برای عمل شما، از پیوند بیگانه (از شخص دیگری) استفاده شده باشد شما درد کمتری تجربه خواهید کرد. اما اگر پیوند لثه از کام یا سقف دهان باشد درد بیشتری را تجربه خواهید کرد که البته این درد چند روز بیشتر طول نخواهد کشید.

عمل پیوند لثه در ایمپلنت

در برخی از موارد کاشت ایمپلنت دندان، پیوند استخوان تنها اقدامات تکمیلی نیست که پزشک متخصص برای زمینه سازی کاشت ایمپلنت دندان انجام میدهد، و ممکن است پیوند لثه را برای موفقیت بهتر کاشت دندان نیز توصیه کند. عمل پیوند لثه به طور همزمان بعد از کشیدن دندان جهت ایمپلنت انجام میشود تا از عقب نشینی بافت لثه و حفظ توده استخوانی کمک کند.

اما تحلیل و ضعیف شدن لثه یکی از عوارض بعد از کاشت ایمپلنت دندان میتواند باشد که بعد از مدتی از کاشت ایمپلنت برای بیمار رخ میدهد. از این رو برای تقویت و ذخیم کردن این بافت، باید پیوند لثه ایمپلنت در آن محل صورت بگیرد. این پیوند لثه ایمپلنت معمولا از بافت همبند نحیه کام گرفته میشود اما امکان دارد که بتوان از نقاط دیگر دهان نیز پیود لثه صورت بگیرد.

منبع:
https://drshahram.com/gum-transplant/
https://www.webmd.com/oral-health/guide/gum-tissue-graft-surgery
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322115